Trafo niye patlar ? by Prof. Dr. Osman SEVAIOGLU

Soma Faciasının üstüne enerji grubundan SevaioÄŸlu hocamızın paylaÅŸtığı yazıyı aynen paylaşıyorum.  Bilgilerinize eyy ahali..!

This post is about Soma mining accidents.. We lost our mine workers..
----------------------------------------------------------------
Trafo niye patlar ?
DeÄŸerli Liste Ãœyeleri
Trafo aslında patlamaz. Hele bomba gibi hiç patlamaz. Bu bir “halk lafı”dır.
Şimdi açıklayalım burada işin aslını;
Trafo aslında yanar. Çünkü tankının içi büyük trafolarda 1-2 tona kadar vara hacimde mineral yağ ile doludur.
Bu yağ elbette yanıcıdır ve de tankın dışına sızmaması gerekir. Bununla birlikte, trafonun bazen yeterince soğutlamaması, yeterince vantile edilememsi nedeniyle sıcaklığı yükselir ve buna bağlı olarak da, yağ genleşir ve tankın içindeki basınç artar.
Bu basınç artışı yağın hacmi artan kısmının klasik trafolarda trafonun üzerinde bulunan “genleÅŸme tankı” olarak bilinen ilave tanka geçmesi ile çözümlenir.  Yağın fazla kısmı buraya geçer, trafo soÄŸuyunca da esas tanka geri gelir.
Daha ileri teknoloji sayılabilecek model trfaoalrda bu geçleÅŸme iÅŸi “hermetik” tank ile çözümlenir. Esas tankın muhafazası körük gibi dilimli yapılır ve bu körükler açılarak tankın hacmini büyütür ve trafonun yağı dışarıya “patlamaz”.  Bir baÅŸka ifade ile,  “patlayn” aslında trafo deÄŸil, içindeki yağın dışarı sızması/akmasıdır.
Her trafoda “”Bucholz rölesi” olarak bilinen bir cihaz vardır. Bu cihaz trafo tankının içindeki basınç artınca devreyi keser ve trafoyu ve çevreyi yangından kurtarır. Bu röle mutlaka çalışır durumda tutulmalı ve yılda en az bir defa ara sıra çalıştığı kontrol edilmelidir.
Olayda, bu röle niye çalışmamıştır ? Bu bir konudur ve de kesinlikle incelenmesi gerekir. Bununla birlikte, bu tür büyük yangınlar baÅŸlama sebebi ile ilgili iz ve bulgularını da yangın ile birlikte yok ederler. GittiÄŸiniz zaman “”Bucholz rölesi” olarak bilinen bir cihazın yerinde bir avuç beyaz kül bulursunuz.
Peki, bu yağ niye dışarıya sızar/akar?
Bir trafoda yağın dışarıya sızması/akması son derece ciddi, olumsuz, kötü, tehlikeli ve riskli ve de önemlidir ve de kesinlikle olmaması gerekir.
Trafoda yağ niye dışarıya sızar/akar?
a)      Trafonun souÄŸtma sistemi (fanları) bozulmuÅŸtur, çalışmamaktadır ve trafo ısınmakta içindeki yaÄŸ genleÅŸmektedir.
b)      Trafonun –eÄŸer hermetik ise- körükleri birkaç on bin defa genleÅŸme ve soÄŸumadan sonra metal yorgunluÄŸu ile yarılmıştır ve buralardan dışarıya yaÄŸ sızmaktadır/akmaktadır.
c)       Trafonun metal tankı paslanmış ve çürümüştür ve buralardan dışarıya yaÄŸ sızmaktadır/akmaktadır.
d)      Tüm bunların sonucunda da, trafonun sargılarının sıcaklığı yükselir, hatta bu sargılar ısınır/kızarır/kızıllaşır/akkor haline gelir, besleme devresinin plastik izolasyonunu önce ergitir sonra cikletleÅŸtirir, sıvlaÅŸtırır, akıtır, ve akkor haline gelmiÅŸ trafo sargılarının ve tankın alevi ile bu sıvı tutuÅŸur, yanmaya baÅŸla ve çevreye yayılır, yerdeki yaÄŸları da yakar ve bu ÅŸekilde yangın büyür.
e)      Tüm bunlara baÄŸlı olarak yağı kısmen veya tamamen boÅŸalmış bir trafo daha hızla ısınır ve yağı  daha çabuk yakar.
ÖZET OLARAK; DIŞARIYA AKAN YAĞ BİR GÜN MUTLAKA AMA MUTLAKA TUTUŞUR.
Sigara izmariti ile, elektrik devrelerinden meydana gelen ufak bir ark ile, dekovil tekerleÄŸi gibi iki metalin birbirine sürtünmesi ile çıkan kıvılcım ile,  trafonun kendi sargılarının akkor haline gelmesi ile, vs.
Tüm bunlara bağlı olarak, işletmenin trafonun bakım ve onarımının gerçekleştirlmesinde gerekli özen ve dikkati göstermediği söylenebilir.
Şimdi gelelim, İşverenin bakım ve onarımdan başka hususlarda göstermiş olduğu ihmallerine;
Günümüzde artık hiçkimse “önemli umum yerler”de yaÄŸlı trafo kullanmıyor. Ä°ster klasik, ister hermetik olsun kullanmıyor. Burada “önemli umum yerler”den kasıt; hastaneler, havaalanları, gökdelenler, metro istasyonları, maden ocakları, demiryolları, bilgi iÅŸlem ve isthbarat merkezleri vs. dir.
Günümüzde artık bu gibi yerlerde, içinde yaÄŸ olmayan “kuru tip” denilen trafolar kullanılıyor. Bu trafolar normal trafolardan birkaç kat daha pahalıdır ama, deÄŸer.
Hatta görüşümde göre Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri YönetmeliÄŸinde yapılacak bir deÄŸiÅŸiklik ile bu tür “önemli umum yerler”de yaÄŸlı trafoların kullanılmasının artık 2014 yılında yaÅŸayan bir Türkiye’de yasaklanması gerekmektedir. Bu ülke artık bir Zambiya, bir Etyopya, Sudan deÄŸildir. 2014 yılında Bu ülke insanlarının artık bu tür yaÄŸlı trafolar yerine “kuru tip” trafoları kullanmayı ve bunların saÄŸlayacağı can güvenliÄŸini hak ettiÄŸini kabul etmeliyiz.
Ey EMO ve odalar sadece olayı protesto edeceğinize ve bundan özelleştirme aleyhine siyasi sonuçlar çıkarmaya çalışacağınıza, bu yapğlşı trafoların yasaklanması için Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğinde gerekli değişikliklerin yapılması için öncü olun, Bakanlığı bu yönde eleştirin, Bakanlık bu hususta bugüne kadar vurdurmduymaz, anlamaz, girişimsiz davranmıştır. Onu uyarın.
Ey, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve bağı kuruluşlar, özellikle TEDAŞ Genel Müdürlüğü;
2014 yılında olduÄŸumuzun farkında mısınız? Bu ülkede Devlet hastanelerinde, havaalanlarında, gökdelenlerde, metro istasyonlarında, maden ocaklarında, demiryollarında, bilgi iÅŸlem ve isthbarat merkezlerinde hala yaÄŸlı trafolar kullanılıyor. “Allah sabır ve maÄŸfiret versin”, “Acınızı paylaşıyorum”, “Kaderimizi deÄŸiÅŸtirmeye çalışacağız” demeyi bırakın. Geçin bunları. Bunları çok duyduk.
Biliyor musunuz Ankarada ve Ä°stanbulda itfaiyenin en yüksek merdiveni sadec 12 kattır ? Peki gökdelenlerdeki  üst kattakiler ne olacak ? Bu iÅŸ singapur’da Taiwan’da nasıl oluyor ? oradaki 50 katlı merdineler burada niye yok ? Çünkü ÅŸehre kapı yapmaktan ve AOÇ’ne eÄŸlence parkı yapmaktan bu araçlara para kalmıyor. Yarın gkdelen yangınlarında pirzoal olan insanların ailelelerine de “Allah sabır ve maÄŸfiret versin”, “Acınızı paylaşıyorum”, “Kaderimizi deÄŸiÅŸtirmeye çalışacağız” mı diyeceksiniz ?
Yazıklar olsun.

No comments:

Post a Comment

Ben bunları dedim ama ya sizce ? Ya da isterseniz ileti gönderin ;) detailsbyenda@gmail.com
I said that but what you think about it ? :)) Or if you want send an email ;) detailsbyenda@gmail.com

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
Share on Tumblr